పాలనాధికార పగ్గాలతో, పేద
బ్రతుకు తెరవొసంగు బాటలన్ని
ఒరులకిచ్చి వారికూడిగం సేతువా?
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– తెలుగు బిడ్డగా పేద ప్రజల సంక్షేమం కోసం పాలనాధికారులు సేయాల్సిన బాధ్యతను గుర్తు చేస్తుంది. సమాజంలోని ప్రతి వర్గానికి సమాన అవకాశాలు కల్పించి, సంస్కృతిని గౌరవించాలి అన్న సందేశాన్ని ఇస్తుంది.

ప్రాచ్యభాష యెదిగి ప్రాంతీయ భాషకు
ఊపిరంద నీక యుసురు తీసె
మ్రింగి వేసెగా తిమింగ్ల రూపు దాల్చి
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– ప్రాచ్య భాషలను వదిలి, ప్రాంతీయ భాషలను ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలని సూచించడం. మన భాషా సమృద్ధిని మనమే పరిరక్షించి, ఇతర భాషల ప్రభావం నుండి మన భాషను కాపాడాలని కోరుకొంటున్నది.

ప్రాణ వాయు వాంగ్ల భాషకే అందిస్తె
మాతృభాష కింక మనుగడేది ?
గొప్పదైన పాము కప్పను మ్రింగదా ?
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– ప్రాణ వాయువుతో పోల్చి, వంగ్ల భాష గాంచిన మన వాస్తవంలో మాతృభాష ముఖ్యమైనది. ఈ కవితలో తెలుగు భాషను ప్రాముఖ్యంగా ఉంచి, దీనిని కోల్పోవడం అంటే మన ఆత్మను కోల్పోవడమే అనే సందేశం ఉన్నది.

కొంప పెత్తనమ్ము ఉంపుడు గత్తెకా ?
ఎంత ధారుణమ్ము ? ఎంత తెగవు ?
తల్లి సవతి యైన పిల్లల భవితేమి ?
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– మానవజాతి లో విభేదాలు మరియు సంస్కృతుల మధ్య వివక్షను ప్రదర్శించే ఈ కవిత, ఈ విధంగా మనం వేరుగా ఉంటూ కూడా తల్లి భాషలే మనకు సత్యమైన మార్గం చూపిస్తాయని ప్రకటించనుంది.

పసి వయస్సులోనే పరభాష చొప్పించి
లేత మెదడు మీద వాత లిడకు
పులుల స్వారీ పగటి కలలు గావింపదా ?
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– పసిపిల్లల మనస్సులో పర భాషా ప్రదర్శన, భావావేశాలతో అవగాహన కల్పించడం మంచిది కాదని సూచిస్తూ, చిన్న వయస్సులోనే శిక్షణ తప్పుదోవ పట్టిస్తుంది అనే సందేశం.

అమ్మవడిని మానిపి అతిచిన్న బిడ్డల
సవతి కప్పగించి సాకమనిన
సవతి ప్రేమ మనను చెప్పు నాకింపదా?
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– అమ్మ ప్రేమను విసర్జించి, ఇతరుల ప్రేమను జ్ఞాపకంగా భావించడం, మరియు అదే సమయంలో మన భాషపై ప్రేమను ప్రదర్శించవలసిన అవసరం యొక్క సందేశం.

మమత పుంజుకొని మమ్మీలు, డాడీలు
కుమ్ముచుండే తల్లి రొమ్ము మీద
ముద్దు సేయ దివిటీ మూతి కాల్చిన రీతి
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– మానవ సంబంధాలు, ప్రేమ భాషనుండి ఆధారపడతాయి. చిన్నపిల్లలు ముద్దు ప్రేమ పంచుతుంటే, వారి భాషా ప్రేమను మరింత పెంచి పెద్దవాళ్లతో కూడా ఆ ప్రేమను పంచుకోవాలని సూచన.

తమిళ మలయాళ తల్లులకీనాడు
బిడ్డలిచ్చుచున్న పెంపు చూడు
తల్లిభాష నీకు తగనిదై పోయెనా?
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– ప్రపంచంలోని ఇతర ప్రాంతాల్లో తల్లులు తమ పిల్లలను బాగా పెంపొందిస్తారు, మనం కూడా మన భాషను వదలకుండా, ఆత్మగౌరవంతో మా భాషను పరిరక్షించాలి.

పర భాషలో నెంత పాండిత్యమున్ననూ
భావ వ్యక్తీకరణ భ్రష్టు గుండు
అలవిగాని బండ తలకెత్తుకున్నట్లు
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– పరభాషలో పాండిత్యాన్ని అభివృద్ధి చేయడం మంచిది కాని, భావాలను సరైన మార్గంలో మన భాషలో వ్యక్తీకరించడం మరింత అవసరమైనది.

అట్టహాసమైన ఆంగ్ల వక్తల మధ్య
తెల్లబోయి మిగులు తెలుగు వక్త
సానిడాబుగాంచి జంకెడి భార్యలా
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– విదేశీ భాషల్లో ప్రావీణ్యం ఉన్నప్పటికీ, మన తెలుగు భాషలో మన గౌరవం ఉండాలి. ఇతరుల శైలి అనుకరించి, మన భాషను చిన్న చూపు చూడకూడదు.

యెల్ల వనరులున్న తల్లి భాషీనాడు
బ్రతుకు యవని బ్రహ్మ రక్కసల్లె
కానుపించు చుండ కనికరించేదెవరు?
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– తెలుగు భాషకు ఉన్న అనేక విలువైన వనరులను గౌరవించాలి, దాన్ని వృద్ధి చేయడమే మన భారతీయతను కాపాడటానికి అతి ముఖ్యమైన పని.

దేశభాషలందు తెలుగు లెస్సన్నట్టి
కృష్ణదేవరాయ కీర్తి శిఖలు
అన్ని దిశల చాటి వన్నె కెక్కిన భాష
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– తెలుగు భాష దేశవ్యాప్తంగా ప్రాముఖ్యతను పొందిన భాషగా, కృష్ణదేవరాయల పాలనలో ఎంత గొప్పగా ఉత్కర్షాన్ని అందుకున్నదో, అలా నేడు కూడా అంతే ప్రాముఖ్యం ఉన్నది.

చరితతో పాటు తగిన సాహిత్య ప్రాచీన
ప్రతిభ కలిగినట్టి ప్రముఖ భాష!
కన్న తెలుగు తల్లి ఉన్నతిని కాపాడు
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ

భావం:– తెలుగు భాష తన పురాతన సాహిత్యం మరియు సాంస్కృతిక వారసత్వంతో విశ్వప్రసిద్ధి చెందింది. దీన్ని కాపాడుకుని, ప్రాచీన సంప్రదాయాలను ఉల్లంఘించకుండా నిత్యనవీనతతో ఉంచాలి.

ఇంపు చేయవచ్చు కంప్యూటరందుండు
అచ్చరాల బెడద ఖచ్చితముగా
అలవికానిదంటు అన్వేషణకు లేదు
తెలిసి నడుచుకొమ్ము తెలుగు బిడ్డ<br>
భావం:– తెలుగు భాషకు సంబంధించిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానం కూడా అభివృద్ధి చెందాలి, అటువంటి వాదనలు తప్పకుండా పరిష్కరించాలి. ఈ కవిత మాధ్యమంగా తెలుగులో వాస్తవాన్ని నిరూపించాలనేది సందేశం.

ఉన్నలోపములను తిన్నగా సవరించి
తల్లిభాష నున్నతముగా తీర్చిదిద్ది
అప్పగింపవోయి అధికార పీఠాన్ని
తెలివి తెచ్చుకోని తెలుగు బిడ్డ

భావం:– తెలుగులోని లోపాలను, మాండలికాలను సరిచేసి, మరింత శక్తివంతంగా, సమర్థంగా, గౌరవంగా దీన్ని ప్రపంచం ముందుకు తీసుకెళ్లాలి.

దేశ భాషలందు తేజరిల్లిన తెలుగు
వాసి తగ్గి ఆంగ్ల దాసి యయ్యె
కుక్క వాత పడ్డ బక్క సింహం భంగి
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాష దేశం మొత్తంలో అత్యంత ప్రతిష్టాత్మకమైనదిగా ఎదగడం, ఆంగ్ల భాష సహా ఇతర భాషల ప్రభావాన్ని ఎదుర్కొనేలా మేల్కొలిపే విధానం.

ఆంగ్ల సంస్కృతాల నాలింగనం గొనీ
సరకుగొనని తెలుగు సన్నగిల్లె
కూరుచున్న కొమ్మ కూలిపోబోతోంది
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాష, ఇతర భాషలతో పోటీ చేస్తూ, దాని ప్రత్యేకతను మరచిపోకుండా, ప్రతిపాదనలు సృజనాత్మకంగా పెంచాలి.

అచ్చ తెలుగు వదలి ఆసంస్కృతంబునే
మంత్రములకు వాడు తంత్రమేమి ?
శ్రేష్టమైన వృత్తి చేజారుతుందనా ?
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాషను వదిలి, అన్య భాషలకు ప్రాధాన్యం ఇవ్వడం తప్పు. మన మూలాలను మరచిపోకుండా, తెలుగుని పరిరక్షించాలి.

తెలుగు దేశ బిడ్డ తెలుగు పండిత పోష్టు
ఆంగ్ల భాషలోన ఆర్డరేసి
అచ్చ తెనుగు వాని బిచ్చమెత్తింతురా
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు పండితులు, తమ భాషను అంగీకరించక, ఇతర భాషలపై ఆధారపడటం, తెలుగుని అపహస్యం చేయడం ఎంత ప్రమాదకరం అన్నది.

అన్యదేశమందు ఆంధ్రులిర్వురు కలువ
మాతృ భాష దాచి మసులు కొండ్రు
మనిషి దాచు కొనెడి మర్మాంగ జబ్బల్లే
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– అన్యదేశాలలో తెలుగు మాతృభాషకు తగిన గౌరవం ఇవ్వకపోవడం, భారతీయ సంస్కృతిని మరచిపోవడం. మాతృభాషను కాపాడుకోవడమే దేశభక్తి.

ఆంధ్రభాష మనకు అధికారి యైయింత
అన్నమిచ్చుననెడి ఆశయుండె
ఆంగ్లమిచట జేరి అడియాశ జేసెరా
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాష, ఆంధ్ర ప్రాంతానికి అధికార భాషగా ఉండాలి. ఆంగ్ల భాషను ఆధారంగా తీసుకుని, మన ఆత్మగౌరవాన్ని కోల్పోవడం మంచిది కాదు. మనకు తెలుగు భాష ఎంతో ముఖ్యం.

అర్ధమవని భాష కథికార మందిస్తె
బడుగు మూకనెల్ల పారద్రోలి
కనక పీఠమందు శునకమై వర్ధిల్లు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– భాష సరిగ్గా ఉపయోగించకపోవడం అనర్థకంగా ఉంటుంది. అర్ధం కాని పదాలు మాట్లాడటం వలన మనకే చర్చా, వివాదం జరుగుతుంది. దానితో సమాజంలో స్థాయిని కోల్పోవడం జరుగుతుంది.

రూకలిచ్చు భాష కాకతో నేర్చేరు
యేమి యివని దాని నేర్వరెవరు
పాలు యివని పశువు కబేళాల కర్పితం
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– సంక్లిష్టమైన భాషల‌ను జ్ఞానం పెంచేందుకు ప్రయోజనం ఉండదు. పిల్లలు, ముక్కోణాల వలె భాష నేర్చుకోవడం అర్థవంతం కాదు. సాధారణ భాష నయం.

మిసిమి కల్గు కవుల పసిడి పల్కుల తల్లి
సిరుల రాజసమ్ము తరిగిపోయె
తిరుమలేశు నగలు అరువు కేగిన రీతి
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు కవులు తమ భాషతో గొప్ప కీర్తిని సంపాదించారు. కానీ ఇతర భాషలతో తమ స్వంతంగా కాకుండా సాగడం దురదృష్టకరం. తెలుగును మరచిపోవడం మన సమాజాన్ని నాశనం చేయడమే.

పేద తెలుగు వారు పిరియాదు లందిస్తె
ఆంగ్లమందు తీర్పు లదరగొట్టు
కోతి కాపరైన కొబ్బరి కాయల్లె
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– పేదవారు భాషాభిమానంలో నిలబడాలి. ఆంగ్ల భాష ద్వారా తనను తగ్గించుకోవడం తప్పు. వాటిని అనుసరించడం దేశభక్తి, తెలుగుభాష సమాజానికి అనుకూలం కాదు.

స్వంత భాష నున్న సౌలభ్య మేనాడు
అన్యభాషలందు అందబోదు
తల్లిప్రేమ, మారు తల్లిలో దొరకునా ?
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాష నేర్చుకోవడం చాలా సులభం. అది మన మనోభావాలకు మరియు వ్యక్తిగతతకు అద్భుతమైన అనుభూతిని ఇస్తుంది. ఇతర భాషలలో ఆ భావన కనుగొనలేము.

ఆంగ్ల భాష సుంత అలవడినంతనే
తెలుగు నీసడించు పులుగు లార
యేరు దాటి తెప్ప నేల తగలేతురు ?
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాషకు వ్యతిరేకంగా, ఆంగ్ల భాషపై ఆధారపడడం విరోధం. తెలుగును బలపరిచే విధంగా ముందు చొరవ తీసుకోవాలి. తెలుగులో మన జ్ఞానం పెరగాలి.

వెర్రి తెలుగు కవికి యెర్ర పైసా కూడ
రాల్చు దిక్కు లేదు రాష్ట్ర మందు
తనదు రాతె తనకు తల కొర్వి యగుచుండె
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాష పట్ల మనస్సులో దయాచేతన ఉంటే, దానిని పాటించడం అవసరం. తెలుగు కవులు, సాహిత్యాన్ని జీవితం చేసే వారు కనుక వారికి ఆర్థిక పర్యవసానాలు వచ్చే విషయంలో ఎంతో ఆందోళన ఉంది.

ఇంచుమించుగా ప్రపంచ వ్యాప్తంబుగా
పదునెనిమిది కోట్ల ప్రబలమైన
సంతు యుండు తల్లి కింత అన్యాయమా ?
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాష ప్రపంచ వ్యాప్తంగా విస్తరించింది, అద్భుతమైన సామాజిక, సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని కలిగి ఉంది. కానీ ఇప్పటికీ తెలుగు నష్టాలను అనుభవిస్తున్నాయి.

అష్ట దిగ్గజాల హావభావాలతో
కృష్ణ దేవరాయ కొలువులోని
తెలుగు వైభవమ్ము తిరిగి మళ్ళొచ్చునా
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాషకు కావ్య, సాహిత్య పరంగా ఉన్న గొప్పతనం తిరిగి పునరుద్ధరించాలి. కృష్ణదేవరాయల కాలంలో తెలుగు బడితనంలో ఉన్న ఈ అస్తిత్వం, అల్లా సమాజం చేయాలని కవులు పిలవడం.

పొరుగు భాషతనకు భుక్తి కల్పించినా
తనదు మాతృభాష దైన్య స్థితికి
కఠిన ఆకురాయి కరిగి ఆక్రోశించె
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– పొరుగు భాషా ప్రభావం వల్ల మన మాతృభాష శోచనీయ స్థితిలో పడిపోయింది. ఇది మనకెంతో బాధ కలిగిస్తోంది. తెలుగును కాపాడేందుకు ప్రణాళికాబద్ధంగా కృషి చేయాలి.

తెలుగు ఉద్యమాన్ని తెగువతో చేపట్టి
లౌక్యమౌ పధాన రహంతుల్లా
గారు,బండి ముందు కరదీపికై నిలిచే (బండి ముందు నడుచు బంటు తానై నిలిచే)
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాషకు దిశానిర్దేశం చేసే ముందడుగు వహించాలి. గారు లేదా బండి ముందు కరదీపికగా నిలిచి భాషను నిలబెట్టడం ప్రతి ఒక్కరి బాధ్యత.

అంటు వ్యాధి వోలె వ్యాపించి దేశాన
ఆంగ్ల మోజు ప్రజల కంట గట్ట
కాని వెంట్లు వెలసె కడగండ్ల ప్లాంట్లుగా
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ఆంగ్ల భాష అనారోగ్యంలా వ్యాపించింది. ఇది మన సంస్కృతిని తుడిచిపెట్టే ప్రమాదం కలిగిస్తోంది. తెలుగు భవిష్యత్తును కాపాడుకోవడంలో ప్రతి ఒక్కరూ భాగస్వాములవ్వాలి.

తెలుగు నేల మీద తెలుగు బిడ్డే తెలుగు
ఉచ్ఛరింప, పట్టి శిక్షవేయు
బంటు పెత్తనమ్ము ఇంటి కెగ బ్రాకింది
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు నేలపైనే తెలుగువారే తమ భాషను పట్టించుకోకుండా ఉంటే, అది దుర్గతికి గురవుతుంది. తమ మాతృభాషకు గౌరవం ఇవ్వడం తెలుగువారికి అత్యవసరం.

మిసిమి కోలు పోయి పసిడి బాల్యంలోనె
బండబారు తోంది భరత జాతి
కానివెంట్లు జైళ్ళు, ఖైదీలె పిల్లలై
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– చిన్న వయసులోనే పిల్లలపై అనవసరంగా ఒత్తిడి పెరగడం వారి జీవితాలకు చేటు తెస్తుంది. అన్యభాషా ప్రభావం పిల్లల మనోభావాలను దెబ్బతీయడమే కాక భవిష్యత్తును కృంగదీస్తుంది.

అమ్మ యనెడి తెలుగు కమ్మని పిలుపును
మమ్మి వచ్చి చేరి మట్టు పెట్టె
మేక వన్నె పులిని సాకిన ఫలమిది
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు తల్లి అందించిన మాధుర్యాన్ని, ప్రేమను వదిలి, అన్యభాషలను ఆరాధించడం మన సంస్కృతిని పాడుచేస్తోంది. మన మూలాలను మరచిపోవద్దు.

పదవి నున్న వారు పలుకక, స్కూళ్ళు, ని
ర్లక్ష్యపరచగ భాష లైను దప్పె
దిక్కు లేని బిడ్డ కుక్క పాలైనట్లు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– భాషా సంరక్షణకు కర్తవ్యమున్న వారు నిష్క్రియంగా ఉండడం భాషకు ప్రమాదం. తెలుగును ప్రోత్సహించడంలో వారు ముందడుగు వేయాలి.

మొదటి తరగతందె ముదనష్ట పింగ్లీషు
తెలుగు భాష గొంతు నులుముచుండె
చంటి బిడ్డ కెపుడు చనుబా లె పట్టవలె
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– చిన్న వయసులోనే పిల్లలకు మాతృభాషకు బదులు అన్యభాషలు నేర్పించడం పిల్లల మేధస్సుపై ఒత్తిడి పెంచుతుంది. పిల్లలకు స్వేచ్ఛా వాతావరణం అవసరం.

ప్రధమ విద్య మాతృ భాష యందున్నపుడె
గట్టి పడును బేసు మట్టమెపుడు
పై తరగతులందె పరభాషలకు చోటు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– మాతృభాషలో చదివినప్పుడు మాత్రమే విద్యార్థుల పునాది బలంగా ఉంటుంది. పై తరగతుల్లో మాత్రమే అన్యభాషలకు ప్రాధాన్యం ఇవ్వడం సమర్థవంతమైన మార్గం.

తెలుగు మీడియమ్ము తెలుగు విద్యార్ధులకు
చదువు కొనుట కెంతో సౌఖ్యప్రథము
ఇంపిత మగుదారి కంప కొట్టించారు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు మీడియం విద్యార్థులకు బాగా అనుకూలంగా ఉంటుంది. అయితే, దీన్ని నిర్లక్ష్యం చేయడం విద్యార్ధుల అభ్యున్నతికి పెద్ద అడ్డంకిగా మారింది.

గుండెలోని బాధ దండిగా వివరింప
మాతృభాష యొకటె మహిని చెల్లు
మనసు దోచు పండు మామిడే నన్నట్లు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– మన గుండెల్లోని బాధను పూర్తిగా, నికరంగా వివరించి వ్యక్తపరచగలిగేది మన మాతృభాష మాత్రమే. ఇది మన మనస్సును దోచుకునే మామిడిపండువంటి ప్రియతనాన్ని కలిగిస్తుంది. తెలుగులోని అభివ్యక్తి సామర్థ్యం ప్రపంచంలోని మరే భాషకూ లేదు. కాబట్టి మన మాతృభాషను విస్మరించకూడదు.

తెలుగు నేల మీద తిన్నగా జన్మించి
తెలుగు పాలు త్రాగి తెలుగు తల్లి
రొమ్ము మీద గుద్దు రోమియోగాకుమీ
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు నేలపై జన్మించి, తెలుగు తల్లి పాలతో పెరిగిన ప్రతి తెలుగు వ్యక్తి తన భాషను గౌరవించి, తల్లిని గుండెలపై పొగిడే విధంగా ఉండాలి. తెలుగు భాషను చిన్నచూపు చూడకుండా దానితో గర్వించాలి.

పెద్ద భాష వచ్చి గద్దెపై కూర్చుంటె
మాతృభాష నోట మన్ను పడును
పక్షి గూటి లోకి పాము జొర పడ్డట్లె
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– పెద్ద భాషల ఆధిపత్యం వల్ల మాతృభాష స్థానం తగ్గిపోవడం, మన గర్వానికి భంగం కలిగించడం దారుణమైనది. ఇది పక్షి గూటిలో పాము చొరబడినట్లు భయానకమైన పరిస్థితి. ఈ ప్రభావాన్ని తొలగించడానికి మన భాషను మనమే కాపాడుకోవాలి.

వొరుల కిచ్చి పొలము వారి వద్దే కూలి
చేయబోవు టెంత హేయ కరము
ఆంగ్ల ఆదిపత్యమటువంటిదే గురూ
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– మన భూమిని ఇతరులకు అప్పగించి, వారికే కూలీగా పనిచేయడం ఎంత తక్కువగా ఉండే పని అయితేనేమి, మన భాషను మర్చిపోవడం కూడా అంతే దారుణం. ఇతరుల ఆధీనంలోకి మన భాష వెళ్లకుండా చూసుకోవాలి.

ఇరుగు పొరుగు భాష కిస్తున్న గౌరవం
తెలుగు కివ్వ రేమి తెగులొ మనకు
పేద కన్నిచోట్ల వేదనే యెదురగు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ఇతర భాషలకు ఇచ్చే గౌరవం మన మాతృభాషకు ఎందుకు ఇవ్వడం లేదు? ఇది మనకు ఉన్న సంకుచితభావాన్ని సూచిస్తుంది. మన మాతృభాషను ప్రేమించకపోవడం వల్లే మన సమాజంలో వేదన ఎక్కువవుతోంది.

విధినెరింగి నేటి అధికార గణమంత
ఆంగ్ల భేషజాన్ని అట్టె వదిలి
తెలుగు ఉచ్చరిస్తె తిరిగి రాదా గతము
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ఇప్పటి అధికారులు తమ పనిలో తెలుగుకు సముచిత గౌరవం ఇవ్వడం లేదు. కానీ మన మాతృభాషను మనం నెరవేర్చగలిగితే, తిరిగి గత వైభవం సాధ్యం అవుతుంది. కాబట్టి మన భాషపై పట్టుదలతో ఉండాలి.

అమెరికాకు బోవు ఆ నల్గురి కొరకు
ఆంగ్ల బండ నెత్తిరందరికిని
సూది కొరకు మోయు స్థూల దూలం వలె
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– కొద్దిమంది విదేశాలకు వెళ్ళి స్థిరపడే ఉద్దేశంతో, అందరికీ ఆంగ్ల భాషను రుద్దడం తగదు. ఇది సూది కోసం పెద్ద దూలం మోస్తున్నట్టే అవుతుంది. మన మాతృభాషతోనే జీవితంలో ఎదగాలి.

పరుగు లెత్తి యచట పాలు ద్రావే కంటె
నిలబడింట త్రాగు నీరు మేలు
అమెరికాల కేగి యగ చాట్లు పడ నేల
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– విదేశాలలో స్థిరపడే ఆశతో, తమ భూమి, భాషను వదిలి వెళ్లడం మంచిదికాదు. విదేశాల కష్టాలకు భరించక, మన సొంత భూమిలో సుఖముగా జీవించడం చాలా మేలైనది.

చదువు చక్కనైన సంస్కార లావణ్య
అందమైన తెలుగు ఆడపిల్ల
కన్ని యుండె, యిప్పు డయిదవ తన మివ్వు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు సంస్కారానికి ప్రతీకలైన తెలుగు ఆడపడుచులు గతంలో ఎంతో గౌరవంగా ఉండేవారు. ఇప్పుడు వారి విలువ తగ్గిపోయింది. తెలుగులో చదువుకున్న ఆడపిల్లలు అందం, ఆత్మస్థైర్యంతో పాటు సమాజానికి వెలుగు పరచాలి.

సర్వమతము లందు సామూహ ప్రార్ధనల్
స్వీయ భాషలందు చేయరేల
దేవుడితరభాష తెలియని మూర్ఖుడా ?
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ప్రతి మతంలో సామూహిక ప్రార్థన ఉంటుంది. కానీ మనం స్వీయ మాతృభాషలో దేవుని ప్రార్థన చేయకుండా పరాయి భాషలను ఆశ్రయించడం ఎంత దుర్మార్గం! దేవుడు మన భాషను గౌరవించగలడని గుర్తించాలి.

ఆంధ్రముస్లిములను అరబ్ ఆకర్షించె
సంస్కృతమ్ము తెలుగు జాతి నొంచె
బల్లి యొడిసి పట్టు బలహీన జీవులన్
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ఆంద్ర ముస్లిములపై అరబ్ సంస్కృతుల ప్రభావం అధికమవడం, అలాగే సంస్కృతం తెలుగుపై చలించటం, ఇలాంటి పరిస్థితులు తెలుగువారి ఆత్మగౌరవాన్ని దెబ్బతీస్తున్నాయి. వీటిని ఎదుర్కోవడానికి మన భాషను పటిష్టంగా ప్రోత్సహించాలి.

రక్తి చూపకుంటె ముక్తి సున్నాయంచు
భక్త తటికి త్రొక్కి పట్టి నేర్పు
మౌఢ్యమతపు భాష మర్మంబు తెలుసుకో
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– మాతృభాషకు భక్తి చూపించకుండా, పరాయి భాషలపై ఆధారపడడం మన మూఢత్వాన్ని సూచిస్తుంది. తాత్త్వికతను మన బలంగా స్వీకరించి భాషా సంస్కృతిని కాపాడాలి.

శాస్త్ర యుక్తమై సంస్కృతమేనాడో
తెలుగు భాష మీద తిష్ట వేసి
కొలువు తీరినట్టి గోముఖ వ్యాఘ్రహం
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ఒకప్పుడు సంస్కృతం తెలుగుపై ప్రభావం చూపి దానిని నెగెటివ్ దిశలో నడిపించింది. తెలుగులోని స్వచ్ఛమైన భావనలను అర్థం చేసుకుని సంస్కృత ప్రభావానికి సరైన జవాబిచ్చాలి.

వేల యేండ్ల నుండి విలువైన గ్రామీణ
పారిభాషికాల పట్టరైరి
ఎక్కడున్న గొంగళక్కడే నన్నట్లు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఉపయోగించే పదాల విలువలను పశ్చిమీకరణ వల్ల కోల్పోతున్నాం. వాటిని మరచిపోకుండా కాపాడుకోవడం, భవిష్యత్ తరాలకు అందించడంలో తెలుగువారంతా మేలి చూపించాలి.

మాతృభాష తోనె మహనీయుడైనట్టి
సత్య సాయి గొప్ప చరిత చూడు
నేల విడిచి సాము మేలు కాదెన్నటికి
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– సత్యసాయి వంటి మహనీయులు తమ మాతృభాషతోనే గొప్పతనాన్ని సాధించారు. దేశాన్ని విడిచి పరాయి దేశాలకు వెళ్లే ప్రలోభాలకు లోనుకాకుండా, సొంత భాషను మరియు భూమిని గౌరవించడమే సత్కార్యమని గుర్తించాలి.

లోటు పాటులుంటె నీటుగా సవరించి
పాటు చేసి తెలుగు మీట నొక్కు
ఎలుకలున్న వంచు యిల్లు తగలేతుమా
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాషను దెబ్బతీసే తప్పులు చేయడమే కాక, వాటిని సవరించకుండా వదిలేసే పద్దతులు, సమాజంలో ఊహించని పరిణామాలను సృష్టిస్తాయి. కానీ, మనం భాషను మరింత ప్రేమగా ఉంచి దాన్ని సరిచేస్తూ ప్రాధాన్యాన్ని ఇవ్వాలని సూచిస్తోంది. అలాగే, భాష పట్ల చెడు సంకల్పాలు మన అందరి నష్టం, అది ఎలుకల వంటిది.

జన్మమిచ్చినట్టి జననిగా వేనోళ్ళ
పొగడగానె తల్లి దిగులు పోదు
పూజసేయ గోవు పుష్టికి నోచునా
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– పుట్టినప్పుడు, సమాజంలో ఒక పిల్లవాడికి తల్లి విలువను చెప్పే పద్యం. తల్లి పుట్టించినప్పుడు, ఆమె శ్రమను అంగీకరించడం, తల్లి దీవనలతో జీవితాన్ని చేయడానికి ఎంతో ఉపయోగపడుతుంది. మాతృభాష కూడా అలాగే తల్లి పాత్రను పోషిస్తుందని చెప్పుతుంది.

భక్తి మహిమ పెంచు భారతం రామాయ
ణాది కావ్యధారలందు తడిసి
తెలుగు నేలలందు వెలుగు లీనిన భాష
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– భక్తి మరియు ధార్మిక విలువలను ఉంచే భారతీయ సంస్కృతిని మెచ్చిపడుతుంది. రామాయణం వంటి పూర్వకాల కావ్యాలు, వాటి కంటే ఇంతటి గొప్పతనాన్ని పర్యవేక్షించి భక్తి, సనాతన శక్తి పెంచే రచనలు చెప్పిపోతాయి.

బడుగు భాష యనుచు బాణాలు సంధించి
తెనుగు తల్లి యుసురు తీయబోకు
నిందమోపి సతిని బొందపెట్టిన రీతి
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– మాతృభాషపై దూషణలు, అన్యభాషలు మరియు వాటి ప్రభావాలు బలవంతంగా కూర్చొనడం, మన మాతృభాషను మనం రక్షించుకోవాలి. మాతృభాషను నిలబెట్టడానికి, గౌరవంతో నివసించడమే మన కర్తవ్యం.

చిన్న చూపదేల చీదరింపదియేల?
తెలుగు తల్లి మీద ద్వేషమేల?
ఆంగ్లకోటు దాల్చి అధికుడ ననుకోకు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు తల్లి పై ద్వేషం, అసూయ తీసుకోవడం, అది కేవలం నష్టం చేయడం మాత్రమే. ఆంగ్ల భాష ఆధిపత్యం అవడం, భారతదేశం యొక్క ప్రతిష్టకు హానికరం అని, మనం ప్రస్తుతాన్ని గమనించి భవిష్యత్తు కోసం మన భాషను కాపాడుకోవాలి.

మాతృభాష నొదిలి మరియొక భాషపై
కాలుమోపు వాడు కలత చెందు
నాటు పడవ నొదిలి ఓటి పడవెక్కకు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– మాతృభాషను వదిలి అన్యభాషను వాడటం, నాటు పడవను వదిలి ఓటి పడవ మీద ప్రయాణించడం వంటివి. ఇది తప్పుడు మార్గం, మన మాతృభాషను వదిలి వేరే భాషల్లో ఒరిగినంత మాత్రాన మన స్వభావం నిలబడదు.

చిన్నతనము నందె కన్నతల్లిని వీడి
అన్యదేశవాస ఆంధ్రులంత
తెలుగు దైన్యస్థితికి దిగ్బ్రాంతి చెందేరు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ఇది తెలియజేస్తుంది, ఇతర దేశాల్లో స్థిరపడిన తెలుగు ప్రజలు తమ దేశం, భాష, సాంస్కృతిక దిక్కు నుండి దూరం పోతున్నారని, అలాగే తెలుగు భాష కనుగొన్న స్థితి దురదృష్టకరమైనదని చెబుతుంది. ఈ పరిస్థితిని పోగొట్టేందుకు మాతృభాషపై గౌరవం పెంచుకోవాలి.

అర్ధమవని భాష అధికార మందుంటె
అనువదించి తెల్పు అల్పులైన
మాయ మోసగాళ్ళు మనకొంప ముంచరా
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ప్రభుత్వం చేసే కార్యాలయాలు, అనువాదాలు అవగాహన కష్టాన్ని సృష్టించడం, ఇది మన సమస్యలకు దారితీస్తుంది. విదేశీ భాషలతో సంబంధాన్ని పెంచడం, మన మాతృభాష మీద ఆధారపడడాన్ని తగ్గిస్తుంది.

పాలనాధికార పగ్గాలు చేపట్టి
సాటిభాష లన్ని సాగు చుండ
తల్లి తెలుగు భాష దాస్యమే విడదాయె
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– మాతృభాషకు మూడవ వంతు, అంగీకారం మిగులకుండా ఉండటం. నిస్సందేహంగా మన భాషను పాలనా విధానాలలో సరిగా ప్రవేశపెట్టడం, మన సంస్కృతికి గొప్ప పేరు తెచ్చుకోడానికి అవసరం.

సకలమైన యితర జాతి పదాలతో
సంకరించె నన్న శంక పడకు
యెట్టిదైన పిల్లి యెలుకను పట్టేను
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ఇది చాలా విధాలుగా భాషల మిళితం నుండి, సమాజం మరియు జీవితం ఎలాంటి సంకలనం వంటి తయారవుతుందో తెలిపే పద్యం. సమాజంలో మన భాషకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలి.

రాజపీఠమందు రంజిల్లు భాషకు
మతపు భాషలకును క్షతియులేదు
ప్రాణ హానియెపుడు ప్రాంతీయభాషకే
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– భారతదేశంలో మత సంబంధిత భాషల మధ్య భేదం ఉండదు. కానీ ప్రాంతీయ భాషలకు అణచివేత జరుగుతుంది. రాజ్యాధికారంలో ఇతర భాషలు మెరుగు పరుస్తున్నా, ప్రాంతీయ భాషలను వంచించే పరిస్థితి గమనించమని హెచ్చరిస్తోంది.

వట్టిమాట లంటు కొట్టిపారేయక
పట్టుతోడ బుద్ది పదును చూపి
మేలు చేయు భాష నేలిక చేసుకో
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– మన మాటలను నిర్లక్ష్యం చేయకుండా వాటిని జాగ్రత్తగా వాడాలి. తెలుగులో పదును చూపించి, మాతృభాషను పదునుగా మార్చుకోవాలి. ఇతర భాషలను గౌరవిస్తూ, తెలుగుకు ప్రాధాన్యం కల్పించమని సందేశం ఇస్తోంది.

వచ్చి రాని ఆంగ్ల భాషతో కుస్తీలు
పట్టు లెక్చరర్ల బాధచూడు
నక్కలకును ద్రాక్ష నిక్కితే అందునా ?
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– మనకు అర్ధమవని ఆంగ్ల భాషను అంగీకరించడం వల్ల మనకి ప్రయోజనం ఉండదు. లెక్చరర్ల కష్టం, నక్కలకు ద్రాక్ష అందనట్లుగా, మన భాషను అలుసుగా తీసుకోకుండా దాన్ని గౌరవించాలి.

మాతృదేశ ప్రేమ మరువకు మరువకు
మాతృభాష ప్రతిభ మబ్బువీడి
వెల్లివిరిసి నపుడె యిల్లు స్వర్గంబురా
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– మాతృదేశాన్ని మరియు మాతృభాషను ప్రేమించడమే నిజమైన అభివృద్ధి. భాషను పుష్టిగా ఉంచి, గౌరవించి, అది మన దేశాన్ని స్వర్గధామంగా మార్చగలదు. తెలుగును విస్తరించి దాని గొప్పతనాన్ని నిలుపుకోవాలనే ఆలోచనను వెలుగులోకి తీసుకొస్తుంది.

దేశమేమొ తెలుగు దేశీయులు తెలుగు
అమలు చేయు వారలంత తెలుగు
ఆంగ్ల భాషకేల అధికార పీఠమ్ము?
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు దేశీయులందరూ తెలుగువారు, అయితే ఆంగ్ల భాషకు ఎందుకు అధికార పీఠం కల్పించాలి? మన భాషను అధికార భాషగా చేయడానికి కృషి చేయమని హితబోధ.

ప్రజల నోళ్ల నుండు భాషోన్నతిన్ పొందు
ప్రజకు దూరమైన భాష చచ్చు
తైలమివని దివ్వె తిన్నగా కొండెక్కు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ప్రజల నోటి మీద ఉండే భాష ప్రగతిని సాధిస్తుంది. ప్రజలకు దూరమైన భాష మరణిస్తుంది. భాషను సజీవంగా ఉంచడానికి ప్రతి ఒక్కరు తమ పాత్ర నిర్వహించాలి.

ఒరుల గొప్ప చూచి పరవశించుట మాని
స్వంత జాతి ప్రతిభ చాటనెంచు
కుంటి యైన కూడ యింటి బిడ్డే మేలు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ఇతరుల గొప్పతనాన్ని చూసి పరవశించకుండా, మన జాతి ప్రతిభను ప్రోత్సహించాలి. కుంటి అయినా ఇంటి బిడ్డ మేలు అన్నట్లు, స్వదేశీ భాషకు ప్రాధాన్యం ఇవ్వమని సూచన.

ఆంగ్ల భాషయేమొ అసలు నేర్వను రాదు
తెలుగు చదవ బ్రతుకు తెరవు లేదు
సొంత కూడు పాయె బంతి కూడూ పాయె
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు చదవడం ద్వారా బ్రతుకు తెరువు లభిస్తుంది. ఆంగ్ల భాష నేర్చుకుంటే మంచి జరగదు. స్వంత భాషే మనకు ఆనందం, ఆర్థిక ప్రగతికి ఉపకరిస్తుందని చెప్పడం.

ఆలయాల పూజ కర్హత లేదని
తెలుగు మంత్రములకు విలువ నివరు
తెలుగు రాని వాడు దేవుడెట్లాయెనో
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాషకు మతంతోనూ సంబంధం ఉంది. తెలుగు మంత్రాల ద్వారా పూజలు చేయడం విలువైనదే. తెలుగును తక్కువచేసే వారిని ప్రశ్నించాలి.

కామధేను వంటి కమ్మని తెలుగుండ
ఇంగిలీషు నెత్తి కెత్తుకోకు
గంగి గోవు నొదిలి గాడిద కొలువట్లు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– కామధేను వంటి తెలుగును వదిలి ఇంగ్లీష్‌ను ప్రాధాన్యం ఇవ్వడం గంగి గోవు వదిలి గాడిదను కొలిచినట్లుగా ఉంటుంది. తెలుగును కాపాడండి.

బానిసత్వమందు బ్రతికిన జాతికి
తగ్గదాయె మోజు దాస్యమందు
పోదు బిడ్డతోనె, పురిటి కంపన్నట్లు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– బానిసత్వంలో బ్రతికిన జాతి దాస్యపు అలవాటును మరిచిపోవాలి. స్వేచ్ఛానందం అనుభవించాలి. బానిసత్వానికి చారిత్రక దూరం అవసరం.

ఆంగ్ల భాష మీద అభిమానమున్ బెంచి
తెలుగును విడనాడు తెగువ యేల ?
ఆలి దొరకెనంచు అమ్మను చంపకు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ఆంగ్ల భాషపై ఆకర్షణలో తెలుగును వదిలిపెట్టకండి. అమ్మను వదిలి ఇతరులకు వెళ్ళే తలంపును మానండి. తెలుగును కాపాడండి.

తేనె లొలుకు నట్టి తెలుగును విడనాడి
గొంతు దిగని ఆంగ్ల చింతయేల?
అక్షయమ్మునొదలి భిక్షెత్తు కొన్నట్లు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తేనె లాంటి మధురమైన తెలుగును వదిలి, పిండిన కషాయంలాంటి ఆంగ్ల భాషను ఆశ్రయించవద్దు. తెలుగులో ఉన్న ఆనందాన్ని గుర్తించండి.

లిపిని సంస్కరించి అపర వజ్రమ్ముగా
తీర్చి దిద్ది చూడు తెలుగు భాష
రాజ పీఠమునకె తేజస్సు నందించు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు లిపిని సంస్కరించి, దాన్ని అపర వజ్రంలా తీర్చిదిద్దాలి. భాషకు తేజస్సు అందించి, రాజాధిరాజ స్థానానికి చేర్చమని ప్రేరణ.

ఇళ్ళలో యింగ్లీషు బళ్ళలో యింగ్లీషు
తల్లి భాష విలువ తరుగుతోంది
చుప్పనాతి ప్రభుత చోద్యం చూస్తోంది
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ఇళ్లలోనూ బడులలోనూ ఆంగ్ల భాష ప్రాముఖ్యం పెరగడంతో, తల్లి భాష విలువ తగ్గుతోంది. ఇది జాడ్యంగా మారుతోంది. భాషా తల్లి నిస్సహాయంగా చూస్తోంది. తెలుగును కాపాడండి.

కంటిపాప వోలె కాపాడగల బిడ్డ
గనిన రీతి, నిద్రననుసరిస్తె
మాతృ మూర్తి కింక మరణమే శరణము
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాషను కంటిపాపలా కాపాడే బిడ్డల అవసరం ఉంది. వారు అలసత్వం వహిస్తే, తల్లి భాష మరణం తప్పదు. మాతృభాషను రక్షించాలి.

స్వంత తల్లి నగలు, సవతికి అందించి
బాధపెట్టు సుతులు బ్రతుకనేల
మాతృభాష ద్రోహ మిట్టిదేయగుజుమి
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– స్వంత తల్లి నగలు సవతికి అందించినట్లు, తల్లి భాషను వదిలి ఇతర భాషలకు ప్రాధాన్యం ఇవ్వడం ద్రోహమే. మాతృభాషను త్యజించడం సబబు కాదు.

బలసినట్టి భాష, బలహీనమగు దాని
యిట్టె మింగి వేసి గుట్ట గూల్చు
తెలుగు భాష కిట్టి స్థితిని రానీయకు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– బలహీనమైన భాషను మరింతగా హేళన చేయడం అన్యాయమే. తెలుగును చిన్నబుచ్చి దాని స్థితిని దారుణంగా మార్చకండి. భాషను గౌరవించండి.

ఆంధ్ర ప్రభుత తెలుగు కంగీకరించినా
పెక్కు ఆఫీసర్లు లెక్క గొనరు
పారునీళ్ళ కెపుడు పాచి తెగులన్నట్లు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాషను ఆంధ్ర ప్రభుత్వం గుర్తించినా, అధికారులు దాన్ని పట్టించుకోవడం లేదు. పారినీటిని పట్టించుకోకపోవడం లాంటి పరిస్థితి ఏర్పడింది.

తెగులుపట్టినట్టి తెలుగు బిడ్డల్లోని
అంతరించినపుడె ఆంగ్లతిక్క
మాతృభాష కొచ్చు మంచి రోజానాడు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాష పట్ల ప్రేమ తరిగిపోయిన తర్వాత, ఆంగ్లానికి అలవాటుపడిన వారు ఆగిపోయి మాతృభాష గొప్పతనాన్ని గుర్తించాలి.

ఇళ్ల లోనె కాదు బళ్లలో గుళ్లలో
కోర్టులందు ప్రజల హార్టులందు
చోటు గొన్న భాష సుస్థిరమై నిలుచు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాష ఇళ్లలో, బడుల్లో, గుళ్లలో, కోర్టుల్లో, ప్రజల హృదయాల్లో స్థిరపడాలి. అప్పుడు అది నిలకడగా నిలుస్తుంది.

ఆంగ్లముండు వారి కన్ని ఉద్యోగాలు
తెలుగు భాష కింక విలువ యేది
అద్దె వాడికిల్లు అసలు వాడికి నిల్లు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ఆంగ్లభాష అధికార భాషగా ఉండగా, తెలుగు విలువ దెబ్బతింటోంది. అద్దె ఇల్లు మాత్రమే కాదు, అసలు ఇల్లు మన తెలుగే కావాలి.

లోకమార్పు తోడ పోకడలు మారాలి
మారనట్టి దెల్ల మరణ మందు
తెలుగు తల్లి కట్టి స్థితిని పట్టింపకు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– పరిస్థితులు మారుతున్నాయని భాష మారకపోతే, అది మరణ మందుతో సమానం. తెలుగు తల్లి భవిష్యత్తు నిలకడగా ఉండేలా చూడాలి.

కొన్ని చోట్ల ప్రజలు ఎన్నో తరంబులు
కూర్చుకున్న భాష కూలెనంటె
భాషతోడ జాతి భవిత మరణింపదా
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తరతరాలుగా ప్రజలు మాట్లాడిన భాష పడిపోతే, ఆ జాతి భవిష్యత్తు కూడా నాశనమవుతుంది. భాషా సంస్కృతిని కాపాడండి.

ఆంధ్ర భాషకంటె ఆంగ్లమే మేలైతే
చదివి నీవె అందు చతురు డగుము
ఆంగ్ల గజ్జి తెచ్చి అందరికి పుల్మకు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు కన్నా ఆంగ్లమే మేలనుకుంటే, దాని ప్రభావం అధికమవుతుంది. ఇతరుల కోసం ఆంగ్ల భాషతో మిమ్మల్ని దాసులుగా మార్చుకోవద్దు. తెలుగును ఆదరించండి.

తెలుగు వేషధారణ తెలుగు వేదికలందె
వేదికలను దాటి వెలికిరాదు
ఆంగ్లమైక మందె ఆఫీసు గణముండు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాష వేదికలపై అందరి ముందూ వెలుగొందాలి. తెలుగునే అభివృద్ధి చేయాలి కానీ, ఆంగ్ల మైకాలు అధికంగా ఉండి తెలుగుకు దూరం చేయకూడదు. ఆంగ్ల మైకాలకు ఆశ్రయించి తెలుగును తగ్గించకుండా, ఆఫీసుల్లో కూడా తెలుగును నిలబెట్టాలి.

అసలు చిత్త శుద్ది ఆఫీసరందుంటే
తెలుగు కూడ మంచి స్థితి గడించు
మెత్తగుంటె రౌతు నర్తించు గుర్రాలు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాషను అభివృద్ధి చేసే అధికారుల చిత్తశుద్ధి కీలకం. మంచి నాయకులు ఉంటే తెలుగుకు మంచి స్థానం లభిస్తుంది. అధికారుల్లో నైతికత లేకుంటే, పరిపాలన సరిగా సాగదు. అవగాహన లేకుంటే, సరికొత్త విధానాలు రావు.

విలువ తరిగినట్టి తెలుగు మీడియాన్ని
యెంచుకున్నవాడు కించవడును
యేమిటీ పరీక్ష యెన్నాళ్ళు ఈశిక్ష?
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు మీడియాను ప్రోత్సహించకుండా, దానికి విలువ తగ్గిస్తే, విద్యార్థులు కూడా వెనుకబడి పోతారు. ఇంగ్లీష్ మీడియాను మాత్రమే ప్రాధాన్యం ఇవ్వడం వల్ల, తెలుగులో చదువుతున్నవారికి అవకాశాలు తగ్గిపోతాయి. ఇది తెలుగు భవిష్యత్తుకు ప్రమాదకరం.

అరచి పిలువగానె అక్బరు పాదుషా
చచ్చిపోయెను కదా వచ్చు టెట్లు?
అర్ధమవని భాష తర్జుమా యిట్లుండు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– అకబర్ వంటి మహానుభావులు కూడా ప్రజలతో అర్థమయ్యే భాషలో మాట్లాడి చరిత్ర సృష్టించారు. అర్థం కాని భాషను అనుసరించడం వల్ల భాషకు మేలుకాదు. ప్రతి ఒక్కరూ అర్థమయ్యే విధంగా, తెలుగు భాషను సమర్థవంతంగా వినియోగించాలి.

పట్టిమూఢ మతము వల్లించు ప్రార్ధనల్
పాత భాషలోనే వాతలిడును
అర్ధమవని గోష వ్యర్ధ ప్రయాసరా
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– ప్రార్థనల్లో, పాత భాషల ప్రాముఖ్యత ఉంది. కానీ అర్థం కాని రీతిలో వాటిని ఉపయోగించడం వల్ల ప్రయోజనం ఉండదు. పాత భాషలను అర్థం చేసుకొని, వాటి గొప్పతనాన్ని మర్చిపోకుండా ఉపయోగించాలి.

సకల మతములందు సమభావ దృష్టితో
తెనుగు భాష యున్నతికి తపించు
రహంతుల్లా గారి తహతహను గుర్తించి
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాషను అన్ని మతాల్లో సమానంగా ఉపయోగించి, సమభావంతో దానికి ప్రాధాన్యం కల్పించాలి. భాష మతాలకతీతంగా ఉండి, ప్రతి ఒక్కరి మానవత్వాన్ని పెంచేలా ఉపయోగపడాలి.

బడుగు తెలుగు భాష పాలింప యోగ్యమా
సాద్యమెట్టులనకుడు చవట లల్లె
నూర్ బాషా గారి తీరుగని నేర్చుకో
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాషను చిన్నచూపు చూడకూడదు. అందరి అవసరాలకు సరిపోయేలా దాన్ని అభివృద్ధి చేయాలి. నూర్ బాషా వంటి మహనీయుల పద్ధతులను అనుసరిస్తే, తెలుగుకు మంచి స్థితి వస్తుంది.

అరయ యూనికోడు కందరూ క్రమముగా
మారి మాతృభాష మనుగడకును
సహకరించినపుడె సంపూర్ణ సమృద్ధి
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– యూనికోడ్ వంటి ఆధునిక సాంకేతికతలను ఉపయోగించి, తెలుగు భాషకు మరింత ప్రాధాన్యం కల్పించాలి. ప్రతి ఒక్కరూ సహకరించినపుడే భాష అభివృద్ధి చెందుతుంది. సాంకేతికతతో పాటు మన భాషను ముందుకు తీసుకెళ్లాలి.

కన్నతల్లి కింత గంజి పోయుట మాని
సానికొంప మరిగి చంపజూచు
బిడ్డలున్న పురిటి గడ్డ కాదీ భూమి
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తల్లి లాంటి భూమిని గౌరవించకుండా, దాని సొంత పిల్లలే ద్రోహం చేస్తే, భవిష్యత్తు రక్షించలేరు. భూమిని సంరక్షించడం, మాతృభాషను కాపాడడం ప్రతి వ్యక్తి బాధ్యత.

పూర్వరాజసాన పుట్టి పెరిగిన భాష
ప్రజలు రేబవళ్ళు పలుకు భాష
కవుల గంటమందు కదం త్రొక్కిన భాష
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు పురాణ భాషగా పేరుగాంచింది. కవులు, రచయితలు గౌరవించిన భాష ఇది. అందుకే, ప్రజలు దాని విలువను గుర్తించి సంరక్షించాలి.

ఆంధ్రదేశ రాజ అధికార పీఠాన
తెలుగు తల్లి పఠిమ తీర్చి దిద్ది
నిలుపకల్గు వరకు నిద్రపోరాదని
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాష ఆంధ్ర రాజ్యపీఠానికి చిహ్నం కావాలి. దానికి సముచితమైన స్థానం కల్పించడానికి ప్రజలతోపాటు పాలకులు కూడా కృషి చేయాలి.

పరుల పాలనమ్ము పనికి రాదంటి మే
వారి తోక (భాష) పట్టి వదల రేమి?
ఉడిగమ్ము కింత ఉబలాటమెందుకో ?
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– విదేశీయుల భాషను స్వీకరించడం వల్ల మన భాషకు గౌరవం తగ్గుతుంది. పరాయి ప్రభావానికి లోనై తెలుగును తక్కువ చేసి చూడడం మనకే నష్టం.

ఐక్యరాజ్యసమితి అల్పాయు భాషల్లో
తెలుగు చేరెనంచు తేల్చి చెప్పె
కళ్ళు తెరవకుంటె ఇల్లు గుల్లై పోవు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– తెలుగు భాషను ఐక్యరాజ్యసమితిలో మృత భాషల జాబితాలో చేరకుండా, దాని ప్రాముఖ్యతను పెంచండి. భాష మనగడకు ప్రతి ఒక్కరూ కృషి చేయాలి.

చంటిబిడ్డ త్రాగు చనుబాలురా తెలుగు
అమ్మ రొమ్ము విడిచి ఆంగ్లమనెడి
ఖరము చన్ను గుడుచు ఖర్మ పట్టింపకు
తెలిసి నడుచు కొమ్ము తెలుగు బిడ్డ ||

భావం:– చంటిబిడ్డ మాతృమాలను తాగి పెరిగినట్లుగా, తెలుగు మన మనుగడకు ప్రాణాధారం. దానిని విడిచిపెట్టకుండా, ఆంగ్ల భాషపై ఆధారపడకుండా తెలుగుకు ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలి.